Baza chorób - Klinika leczenia bólu

MIGRENA CO TO ZA CHOROBA?


Objawy migreny

Istota migreny jest napad tętniącego bólu głowy, który obejmuje zwykle jedna cześć twarzy. W części przypadków napad bólowy poprzedzony jest objawami zwiastunowymi tzw. aura. Aura są to np.: przejściowe wrażenia wzrokowe (mroczek migocący, ubytek w polu widzenia), czuciowe (połowicze osłabienie czucia lub parestezje czyli np. mrowienie lub drętwienie), przemijające niedowłady połowiczne, zaburzenia mowy. Często atakowi towarzysza nudności i wymioty, zaburzenia perystaltyki jelit, światłowstręt oraz nadwrażliwość na dźwięki.



Jak przebiega napad migreny?

Napad migreny trwa zwykle od kilku do kilkudziesięciu godzin. Średni czas trwania ataku wynosi 18 godzin, a u co trzeciej osoby trwa 1-3 dni. Migrena ma „kapryśny przebieg”. Może praktycznie wystąpić o każdej porze dnia i nocy, gdyż jest wywołany przez emocje, zmiany pogodowe, czy pokarm. U części osób napady pojawiają się tylko sporadycznie, innych silny ból głowy wyłącza z normalnego życia kilka lub nawet kilkanaście razy w roku.


Jakim jest zagrożeniem dla zdrowia?

Migrena nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Jednak ze względu na uporczywy ból i objawy towarzyszące napadowi migrenowemu (nudności, wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki i zapachy) - uniemożliwia często normalna prace i właściwy wypoczynek oraz sprawia wiele trudności w życiu codziennym.


Jak przewlekła jest ta choroba?

Niestety choruje się na migrenę zwykle dożywotnio, chociaż ze zmiennym nasileniem. W 3/4 przypadków pierwsze napady migreny pojawiają się przed 30 rokiem życia. U kobiet migreny pojawia się najczęściej w trakcie dojrzewania, przed i w trakcie miesiączki, ustępuje w drugim i trzecim trymestrze ciąży, powraca po porodzie, nasila się podczas zażywania tabletek antykoncepcyjnych.


Jak często migrena występuje?

Migrena występuje stosunkowo często – cierpi na nią około 3-10% ludzi. Statystycznie ujmując - dotyka około 4% dzieci, 6% mężczyzn i 18% kobiet. Kobiety chorują 4 razy częściej niż mężczyźni.



LECZENIE MIGRENY

W leczeniu migreny mówmy o:

- leczeniu zapobiegawczym i łagodzącym objawy
- o przerywaniu juz występującego napadu bólu i innych objawów migreny


Leczeniu zapobiegawczym i łagodzącym objawy migreny stosuje się:

- Tryptany
- Analgetyki proste i złożone oraz inne niesterydowe leki przeciwzapalne
- Alkaloidy sporyszu
- Leczenie wspomagające: przeciwwymiotne, uspokajające, psychoterapie, itp.


Tryptany przerywają napad migreny

Podstawowymi lekami hamującymi napad migreny i związanego z nim bólu głowy są tryptany. Leki te leczą migrenę w dowolnym momencie ataku. Jednak wolno je stosować tylko ze wskazań lekarskich. Są to tzw. selektywni antagoniści receptorów 5HT, związki które hamują neurogenne zapalenie - blokując wynaczynienie plazmy wywołane stymulacją zwoju nerwu trójdzielnego. Substancja czynna nie działa na centralne ośrodki bólowe, ponieważ nie przekracza bariery krew-mózg. Pierwszym z poznanych i stosowanych w leczeniu tryptanów był sumatriptan. Na rynku obecnie pojawiły się tryptany następnych generacji. Najbardziej znanym z nich są zolmitryptan i rizatrypan.
 

ZAPOBIEGANIE I LAGODZENIE PRZEBIEGU MIGRENY

Dlaczego migrena boli?

Ból migrenowy pojawia się wskutek podrażnienia zakończeń nerwów mózgowych. Mechanizm wywoływania bólu migrenowego jest skomplikowany, ale w dużym uproszczeniu można go określić, ze jest wywołany nadmiernym rozszerzaniem się naczyń wewnątrzczaszkowych. Fazę rozszerzenia naczyń wyzwalają m.in. bólotwórcze mediatory zapalenia. Przez rozszerzone tętnice mediatory przedostają się na zewnątrz naczyń i drążnią okolice okołotętnicze, w których znajduje się wiele receptorów bólu. Ten proces wywołuje ból.

Zapobieganie migrenie

Na pytanie, jak zapobiec atakowi migreny odpowiedz jest dość prosta – zablokować wytwarzanie mediatorów zapalenia drażniących receptory bólowe. Substancjami hamującymi wytwarzanie mediatorów są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ – zwane tez analgetykami). Najprostsze i najbardziej popularne z nich z nich to aspiryna, paracetamol, ibuprofen i naproksen. Analgetyki proste mogą być łączone ze sobą oraz z kodeina i kofeina (analgetyki złożone), przez co zwiększa się siła ich działania przeciwbólowego.




Warunek - umiejętności chorego w uprzedzenia ataku migreny

Skuteczność w/w leków zależy od umiejętności chorego w uprzedzenia ataku migreny. Ważne jest wczesne wykrycie zwiastunów migrenowego ataku i z odpowiednim uprzedzeniem zastosowanie tych leków. Miedzy innymi dlatego, ze typowe dla napadu migreny zaburzenia perystaltyki powodują wolne wchłanianie się leków. Dlatego zasada jest przyjmowanie leku jak najwcześniej po rozpoczęciu napadu (jeszcze przed wystąpieniem nudności) wraz z lekiem przeciwwymiotnym.

Jak dobrać lek do chorego?

Ze względu na sile działania i zróżnicowane objawy niepożądane - cenione są coraz bardziej pochodne kwasu fenylopropionowego - np. ibuprofen, naproksen, ketoprofen, pochodne kwasu indolooctowego- np. indometacyna, pochodne kwasu aminofenylooctowego np. diklofenak. Wybór odpowiedniego niesteroidowego leku przeciwzapalnego powinien być zindywidualizowany. Należy go dostosować do stanu zdrowia osoby leczącej migrenę oraz objawów niepożądanych wywoływanych przez lek. Ogólna zasada jest unikanie tych leków (poza paracetamolem) u osób zagrożonych choroba wrzodowa żołądka.

Doraźne leczenie migreny

Przez wiele lat za leki skuteczne w doraźnym leczeniu napadu migreny uważane były alkaloidy sporyszu, a konkretnie winian ergotaminy (polecany w formie iniekcji i obecnie nadal stosowany jest jako Ergotaminum tartaricum). Pozytywna reakcja na ergotamine była uważana za czynnik diagnostyczny migreny. Jednak nawet jednorazowe podanie ergotaminy, ze względu na jej silne uogólnione działanie naczyniozwężające może być niebezpieczne dla zdrowia. Zwłaszcza dla osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Mniej niebezpieczne, ale także mniej efektywne, są inne pochodne alkaloidów sporyszu.

Leczenie wspomagające

Oprócz typowych leków stosowanych w profilaktyce migreny wielu lekarzy często preparaty ziołowe, głównie uspokajające, takie jak ekstrakty z: kozłka lekarskiego, z krwawnika pospolitego i z pierwiosnki. Ponadto stosuje się preparaty magnezu - 600 mg/dobę, ryboflawinę (Witamina B2) – co powoduje wzrost sprawności przemiany energetycznej w mitochondriach i inne korzystne efekty.

Psychoterapia w leczeniu migreny

Bardzo ważna role w wywoływaniu ataku migreny odgrywają czynniki psychologiczne. Często cierpią na nią pacjenci nadpobudliwi z tzw. osobowością neurotyczna. Ważne jest zidentyfikowanie czynników wyzwalających napady bólów głowy (co nie zawsze jest możliwe) i doprowadzenie do ich eliminacji. W praktyce polega to na zmianie stylu życia, nawyków żywieniowych, unikaniu stresów, ponownym przystosowaniu się do środowiska, stosowaniu technik relaksacyjnych, psychoterapii. Ponadto korzystnie wpływa na zagrożonego migrena hydroterapia, akupresura, aromaterapia. Szczególna uwagę należy zwrócić na uregulowanie trybu życia - odpowiednia liczba godzin snu, przebywanie na powietrzu, uprawianie sportów. Bardzo ważne jest unikanie czynników prowokujących napady migreny, stosowanie odpowiedniej diety, unikanie zaparć, prowadzenie kalendarza napadów migreny.

Oprac. mgr Edward Ozga Michalski
konsultacja lek med. Tomasz Rosochowicz