Powszechnie znane i cenione jest korzystne oddziaływanie kosmetyków na skórę, mniej mówi się o ich niekorzystnych własnościach uczulających. Tymczasem wiele kosmetyków i środków higieny osobistej, a ściślej mówiąc niektóre ich składniki są silnymi alergenami zdolnymi wywołać alergiczny wyprysk kontaktowy (lub z podrażnienia), zmiany fototoksyczne lub fotoalergiczne.
CO W KOSMETYKACH UCZULA?
Jakie kosmetyki mogą być alergenami?
Zarówno pacjenci, jak i lekarze nie zawsze zdają sobie sprawę, że przyczyną wyprysku kontaktowego mogą być kosmetyki. Tymczasem badania dowodzą, że przyczyną objawów tego typu często są: perfumy, dezodoranty, wody po goleniu, cienie do powiek, kremy, mleczka, lotiony i toniki. Nieco rzadziej uczulają kosmetyki do paznokci i włosów, pasty do zębów.
Jakie substancje z kosmetyków i środków higieny najczęściej uczulają?
Jak wynika z badań szwedzkich lekarzy alergologów w kosmetykach najczęściej uczulają substancje zapachowe, a dopiero w drugim rzędzie zagrożeniem są konserwanty, podłoża kremów oraz niektóre żywice. Szczególnym zagrożeniem są takie składniki kosmetyków, jak: mieszaniny syntetyków zapachowych, niektóre olejki eteryczne, balsam peruwiański, kalafonia, podłoża kremów (lanolina, euceryna), niektóre konserwanty kosmetyków, np. nipaginy.
Zasadzki w perfumach i dezodorantach ?
Kompozycja zapachowa perfum (niekiedy dezodorantu) zawiera zwykle około 50 składników w postaci syntetycznych substancji zapachowych, olejków eterycznych, balsamów, środków konserwujących, a każdy z tych składników może stać się przyczyna alergii kontaktowej. Najczęściej uczulają syntetyczne substancje zapachowe (niektóre alkohole - benzoesowy, cynamonowy, aldehyd cynamonowy, geraniol), balsam peruwiański, oraz naturalne olejki eteryczne - bergamutkowy, cynamonowy, mięty pieprzowej, sosnowy, pomarańczowy, geraniowy, itp. Substancje zapachowe mogą wywoływać również odczyny fotoalergiczne. Najbardziej znany z tego względu olejek bergamutkowy, choć wywołuje tylko niewielki rumień, to fotoalergiczne odbarwienie utrzymuje się przez wiele miesięcy na skórze. W związku z tym z wielu perfum wyłączono ten popularny olejek lub zmniejszono jego ilość do minimum.
Co uczula w kremach?
Uczulają podłoża kremów, które często stanowi lanolina otrzymywana z tłuszczu wełny owczej, jak też jej pochodna euceryna. Substancją szczególnie alergizującą zawartą lanolinie jest tzw. alkohol wełny owczej. Euceryna jest produktem oczyszczania lanoliny, toteż uczula zwykle te same osoby. Po drugie uczulają konserwanty kremów. Silnymi alergenami są: związki konserwujące uwalniające tzw. formaldehydy, formalina, (tej ostatniej nie powinno się już używać). Mniejszym zagrożeniem jest kwas sorbowy i parabeny. Z popularnych środków zapachowych do kremów - uczulają najczęściej syntetyki zapachowe (alkohol cynamonowy, aldehyd cynamonowy, geraraniol), a z naturalnych substancji zapachowych: balsam peruwiański, kumaryna i olejki eteryczne (cynamonowy, mięty pieprzowej).
Alergeny w pastach do zębów
Uczulają głównie substancje zapachowe - aldehyd cynamonowy oraz olejki - cynamonowy, mięty pieprzowej. U uczulonych powodują zapalenia jamy ustnej, dziąseł, języka i warg.
Proste zasady profilaktyczne dla osób o skórze nadwrażliwej :
► staraj się stosować kosmetyki w postaci pudru, zamiast maści, żeli, mleczek i płynów;
► używaj preparatów zmywalnych wodą, które mniej alergizują;
► stosuj tylko czarny tusz do rzęs, i ołówek do brwi i powiek, używaj jasnych cieni do powiek,
► wybieraj sypki podkład do twarzy, a jeśli w płynie to najlepiej na bazie oleju silikonowego, który rzadko uczula ;
► im mniej składników w kosmetyku - tym jest mniej alergizujący i bezpieczny w stosowaniu;
► unikaj środków przeciw promieniowaniu UV zawierających tzw. estry PABA, kwas para-aminobenzoesowy i metoksycynamoniany;
► unikaj preparatów nie posiadających na opakowaniu pełnego składu chemicznego składników;
► co 3 miesiące wyrzucaj nie zużyte kosmetyki i zastępuj je nowymi.
Oprac. mgr Edward Ozga - Michalski
Konsultacja prof. dr hab. Andrzej Danysz
