Homocysteina – co warto wiedzieć

Chemicznie homocysteina należy do grupy aminokwasów siarkowych, do których zalicza się też metioninę i cysteinę. Powstaje w naszym ciele w wyniku przekształceń metioniny, której źródłem jest pokarm bogaty w białka. Według norm stężenie homocysteiny we krwi powinno zawierać się w zakresie między 5 a 15 μmol/l. Zazwyczaj jej poziom oznacza się we krwi pobieranej na czczo lub rzadziej (dodatkowo) bada się jej stężenie w moczu.

Szacuje się, że co 10. Europejczyk zmaga się z hiperhomocysteinemią, czyli nadmiarem homocysteiny w organizmie. Głównymi przyczynami nadmiaru tego aminokwasu są przede wszystkim wiek (im jesteśmy starsi, tym homocysteiny jest więcej) oraz nieprawidłowa dieta. Hiperhomocysteinemii sprzyjają również picie dużych ilości kawy, brak aktywności fizycznej, niedobory witamin B6, B12 oraz kwasu foliowego (witaminy B9), a także palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Nadmiar homocysteiny we krwi stwierdzany jest również w niektórych schorzeniach, w tym w przebiegu cukrzycy, łuszczycy, raku piersi i jajnika, białaczce limfoblastycznej czy niedoczynności tarczycy. Może mieć też podłoże genetyczne – odpowiedzialne za to są mutacje w genie MTHFR, kodującym enzym przekształcający homocysteinę do metioniny.

Dlaczego nadmiar szkodzi

Wyniki licznych badań naukowych wykazały, że nadmiar homocysteiny w organizmie może być powiązany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia, schorzeń neurodegeneracyjnych oraz nowotworów. Udowodniono, że hiperhomocysteinemia podnosi prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepicy żylnej, niedokrwienia mięśnia sercowego czy udaru mózgu. Szacuje się, że zmniejszenie jej poziomu o 25% pomaga zredukować ryzyko zawału serca o 11%, a udaru mózgu o 19%.Podwyższony poziom homocysteiny powiązano też z rozwojem choroby Alzheimera i choroby Parkinsona. Wykazano również związek między stężeniem homocysteiny a zagrożeniem poronieniem.

Z czego wynika tak negatywny wpływ homocysteiny na ludzki organizm? Po pierwsze aminokwas ten ma zdolność modyfikowania istotnych biologicznie białek takich, jak chociażby hemoglobina czy albumina, w wyniku czego zaczynają w ciele zachodzić nieprawidłowe procesy metaboliczne. Po drugie, wykazano, że homocysteina ma zdolność pobudzania komórek mięśni gładkich w ścianach naczyń krwionośnych do namnażania się. Skutkiem tego dochodzi do zwężania światła naczyń krwionośnych i rozwoju nadciśnienia. Stan ten sprzyja rozwojowi miażdżycy, będącej jednym z czynników prowadzących do wystąpienia chorób układu krążenia. Po trzecie, homocysteina jest znanym czynnikiem prozakrzepowym, co sprzyja rozwojowi zakrzepicy żylnej. Po czwarte, aminokwas ten ma zdolność obniżania zawartości tlenku azotu we krwi, który jest znanym czynnikiem obniżającym ciśnienie tętnicze.

Ważne witaminy

Choć nie ma jednoznacznego sposobu na obniżenie poziomu homocysteiny we krwi, to zalecana jest suplementacja witamin B6, B12 oraz kwasu foliowego. Dlaczego witaminy te są tak ważne?

Homocysteina usuwana jest z organizmu głównie przez komórki wątroby oraz nerek. Istnieją dwa mechanizmy neutralizacji tego aminokwasu: albo na drodze remetylacji przekształcana jest do metiony, albo w reakcji transsulfuracji do cysteiny. W przypadku remetylacji kwas foliowy pełni rolę dawcy grup metylowych a witamina B12 stanowi kofaktor dla enzymu przekształcającego homocysteinę do metioniny. Podobną rolę, co witamina B12 w remetylacji, stanowi witamina B6 w procesie transsulfuracji homocysteiny do cysteiny.

Niedobór wyżej wymienionych witamin stwierdzany jest zazwyczaj u osób starszych, wegetarian i przy stosowaniu nieprawidłowo zbilansowanej diety. Sprzyjają mu także stany zapalne układu pokarmowego, choroby nerek i alkoholizm.

Na podstawie:

S. Kraczkowska, Z. Suchocka, J. Pachecka, Podwyższone stężenie homocysteiny we krwi jako wskaźnik zagrożenia zdrowia, Biul. Wydz. Farm. AMW (2005) 3